جاسپر جانز یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نقاشان آمریکایی در قرن بیستم است. نام او در کنار اسامی بزرگانی همچون دورر، رامبرانت، گویا و پیکاسو قرار گرفته است.

تمام تلاش هایی که آوازه جهانی برای جاسپر جانز رقم زد نوعی ستیز در برابر درون گرایی و در واقع کاربرد رمانتیک نقاشی بود. او اعتقاد داشت که نقاشی طرح یک گفتمان دقیق و پیچیده نیست بلکه بیان چیزی ساده و بدیهی است. همین دیدگاه باعث شد که جانز حتی بیشتر از راشنبرگ از شرح حال گویی هنرمندان اکپرسیونیسم انتزاعی فاصله بگیرد.

دغدغه اصلی او “ادراک” است و این پرسش اساسی که که نقاشی چیست؟

جانز در دهه 1950 در کارش به رابرت راشنبرگ و پاپ آرت آمریکایی نزدیک بود. اما همواره از اسلوب نقاشانه اکسپرسیونیسم انتزاعی بهره می گرفت.

پاپ آرت به دو قسمت پاپ آرت انگلیسی و پاپ آرت آمریکایی تقسیم می شود. شروع پاپ آرت در آمریکا ریشه در نئوداد دارد. آثار جاسپر جونز شروع نئودادا است.

جاسپر جانز با این نگرش به سراغ نشانه های تصویری عام و بسیار متداول رفت. استفاده از “پرچم آمریکا” به عنوان موضوع، نمونه‌ای از استفاده جونز از عناصر روزمره برای تصویرسازی کارهایش، در اواسط دهه پنجاه میلادی است. به گفته وی، تصاویر از چیزهایی مشتق می‌شوند که ذهن از قبل با آن‌ها آشنا است. نمادهای آشنایی مثل پرچم‌ها، شابلون اعداد، قوطی‌های نوشیدنی و نقشه‌های آمریکا.

او می‌گوید: «شبی خواب دیدم که پرچم آمریکای بزرگی نقاشی کرده‌ام؛ صبح روز بعد بیرون رفتم و لوازم مربوط به انجام کار را تهیه کردم.» این داستان ساده شروع خلق آثاری است که تبدیل به سنگ بنایی در هنر معاصر شدند.
بسیاری معتقدند آثار جونز با محوریت پرچم آمریکا نوعی ارجاع هنرمند به زندگی‌نامه خودش است. چرا که نام وی، نام یک سرباز جنگی است.

از آنجایی که پرچم یک شی مسطح است، ممکن است این موضوع، نمادی از عدم عمق مفهومی در بسیاری از آثار هنری مدرن و یا نمادی از وابستگی هنرمند به آمریکا و تاثیرپذیری وی از جنگ ویتنام باشد. این آثار، بسته به تاریخی که هنرمند از تصاویر استفاده کرده و تجربه تاریخی و برداشت زیستی بیننده و ملیت او، می‌تواند به طرق گوناگونی تفسیر شده و برداشت‌های گوناگونی را شامل شود. «کارهایی که انجام می‌دهم، برای خودم حسی کاذب و مصنوعی دارند.»

جانز ،نخست، اشیای عادی را در نقاشیهای خود به کار می برد، و یا از آنها قالب گیری می کرد. این آثار که غالبا” با رنگ روغنی و رنگ مومی اجرا شده اند، جلوه نقش چسبانده و نقش برجسته دارند و یادآوری تکنیک پرکار “انکوستیک” و شیوه کار اساتید دوره ی رنسانس است.

موضوع آثار جانز شمارگان یا اعداد، سیبل یا نشانه، پرچم ،نقشه جغرافیا، نمودار و حروف الفبا هستند که کاملا عینی، طنز آمیز ،و دو پهلو هستند.

پرچم ها، شمارگان و حروف همگی نمادهای تصویری کهنی هستند که ارتباط و بیان را در دنیای معاصر محقق می سازند. کلمنت گرینبرگ در تعبیری شاعرانه، این نمادها را “نشانه های آواره” و تلاش جانز در به تصویر درآوردن آن ها را “بازنمایی آواره” معرفی می کند.

جانز برای پرهیز از هرگونه طراحی یا نقد شکای حروف و اعداد، از نمونه های رایج تایپی آنها، دقیقا مشابه شابلون، استفاده کرده است. در نتیجه تابلوی نقاشی، به جای طرح گفتمان مدرنیستی فرم،رنگ،بیان و احساس، به یک اثر مفهومی تبدیل و ما را به ذهنیت های تجریدی در خصوص نشانه ها و دلالت متوجه می سازد.

سطوح ترکیبی و شالوده ی کوبیستی، به نحو کامل تری در اواخر دهه ی 1950، در تابلوی “سه پرچم” جانز پدیدار می شود. در این اثر، تصویر سه پرچم بر روی هم قرار گرفته اند، که هر یک کوچکتر از تصویر زیرین است. ایده اصلی در سه پرچم، هنوز تعامل بین شکل و انتزاع است.

جاسپر جانز در سال 1959 برای اولین بار با مارسل دوشان ملاقات کرد. با وجود تفاوت ها شخصیتی، شباهت های زیادی باعث قیاس این دو چهره ی سنت شکن می شود. دوشان تصویر خود را در اثر معروفش “نفس زیبا” به جای عکس زن به روی یک شیشه ی ادکلن گذاشت و جانز نیز با قالب گیری گچی از اندام مردانه همچون دست، کنایه های جنسی مردگرایانه را در کارش وارد ساخت.

تاثیر مشهود تفکر هنری مارسل دوشان بر جاسپر جانز را می توان در دو اثر شاخص او جستجو کرد. “شروع اشتباهی” ترکیب بی قاعده ای است از ضربه قلم های رنگی، کاملا مشابه نقاشی های رفتاری اکسپرسیونیسم انتزاعی، با واژه های رنگ های مختلف. این عنوان از یک مجله ورزشی و از نوشتار حروف دوشان در اثر معروفش جعبه ی سبز الهام گرفته شد.

اثر دیگر هنرمند به نام “جشن”، درگیری نشانه های بصری و کلامی، یعنی رنگ و واژگان آن را نمایان می سازد اما این بار اثر کاملا سیاه و سفید بوده و صرفا حاوی فام های مختلف خاکستری است.

بازی و کشمکش بین رنگها، تردیدها در مورد اصالت نقاشی را نیز تقویت می کند. اگر “رنگ” به عنوان جوهر نقاشی، دست کم از منظر آبستره اکسپرسیونیست های امریکایی، مورد پرسش قرار گیرد، اصالت و حقیقی بودن نقاشی نیز ناخودآگاه به چالش کشیده می شود.

شروع اشتباهی، یک نقاشی انتزاع رنگی و فراتر از آن یک بیانیه سهل و ممتنع درباره ی رنگ است و یکی از مهم ترین بیانیه های مفهومی در مورد رنگ در سراسر قرن بیستم تلقی می شود. این نقاشی استثناعی، دو بار رکورد تاریخی فروش گران ترین اثر هنری جهان متعلق به یک هنرمند زنده را شکست.

از ابتدای دهه ی شصت، جانز شروع به معرفی برخی ایده های اولیه اش در قالب مجسمه های کوچک کرد. این مجسمه ها، عمدتا بازآفرینی اشیاء روزمره بودند، همانند برس های نقاشی، حباب لامپ، چراغ قوه و از همه معروف تر قوطی های آبجو.

قوطی های آبجو بیشترین نزدیکی با نئو دادا را دارد. چون حاضر آماده است.

اما او قوطی ها را می سازد. در ظاهر حاضر آماده است اما نیست، همه شبیه هم هستند.

در آثار بعدی جابز همانند “پاساژ” ترکیب رنگ ها و واژگان آنها با اشیائی چون قطعات قالب گیری شده ی بدن و یا حتی لامپ نئون در هم می آمیزند تا درگیری نشانه های مختلف در چیزی بین نقاشی و مجسمه نمایان شود.

به تدریج ،کار او از بازنمایی قابل تشخیص فاصله گرفت ،بی آنکه به انتزاع مطلق برسد .غالبا”،در این آثار نیز اشیای دم دست چون خطکش ،مسواک ،جارو و حروف و نوشته های چاپی دیده میشوند.

جانز در آثار متاخرش همین شیوه را ادامه می دهد، و همواره کیفیتی از بازنمایی را حفظ میکند. او ،همچنین، با استفاده از روش های لیتو گرافی و سیلک اسکرین، آثار چاپی تولید میکند.

آثار جانز اکنون طلایه دار چالش های نظری در برابر نقاشی مدرن و عمده ترین گام های آغازین برای ورود به عصر پست مدرن در نقاشی محسوب می شود.

جانز کیفیت ذهنی و پیچیده ای را برای هنر آوانگارد رقم زد که امروزه او را در خط مقدم هنرمندان امریکایی قرار می دهد، همراه با آثاری که در تمام کلکسیون های عمده و موزه های مهم جهان حضور دارند.