بلاگ
گرهارد ریشتر (Gerhard Richter) متولد سال ۱۹۳۲ در درسدن آلمان و از شناختهشدهترین هنرمندان معاصر دنیا است. هنرمندی که بیش از نیم قرن تجربه خلق اثر هنری در انواع و اقسام سبکهای هنری را دارد، اما بیش از همه در نقاشی آبستره و انتزاعی شناخته شده است.
او نگاه متفاوتی به هنر دارد و میگوید: «برای نقاشی کردن باید به آن عمیقاً اعتقاد داشت. دغدغه و شور نقاشی، ما را به این باور سوق میدهد که جهان را میتوان با آن متحول ساخت. اگر چنین نباشد هیچ انگیزهای برای کار باقی نخواهد ماند و بهتر است آن را رها کنیم. چون نقاشی اساسا حماقت است.»
ریشتر در دوران جوانی به نقاشی بیلبوردهای سیاسی و تابلوهای تبلیغاتی برای جمهوری دموکراتیک آلمان مشغول بود و در عین حال منظره هم نقاشی میکرد. بعد از مدتی تحت تاثیر هنر آوانگاردِ بعد از جنگ قرار گرفت و آثار هنرمندانی همچون “جکسون پولاک” تاثیرات عمیقی بر او و خطمشی هنریاش به جا گذاشت.
ریشتر درسال های پس از جنک به همراه همتا و هم وطن خود “زیگمار پولکه” به غرب آلمان عزیمت کرد و در آکادمی هنر دوسلدورف در پی هویتی متفاوت و – به طور مشخص غیر آمریکایی – جستجوی هنری خویش را پی گرفت و دراین راه تا حدی از چهره ی شاخص هنر پیشتاز آلمان “جوزف بویز” تاثیر پذیرفت و در شکل تازه ای از تصویرگری نقاشانه، نوعی رئالیسم خاص در کارهایش پدید آورد که بعدها از آن به عنوان ” هنر پاپ- آلمانی ” یاد شد.
از مجموعههای قابل تامل او میتوان به نقاشیهای این هنرمند از روی عکسها اشاره کرد. در واقع به همان نسبت که ریشتر شیفته نقاشی است، به کارایی عکاسی و نیروی عکس نیز باور دارد. او این رویکرد را داشت که نقاشی برای به تصویر درآوردن جهان، هرگز همچون آیینهای در برابر واقعیت نخواهد بود و به همین سبب هم بود که تصمیم گرفت عکس را به عنوان واقعیت با نقاشی به عنوان تخیل ترکیب کند.
او از ابتدای دهه شصت، عکسهای پراکنده از منابع مختلف همانند روزنامهها، تبلیغات و آلبومهای خانوادگی خود را در ابعاد کوچک و بزرگ نقاشی کرد. گفته میشود که روش انتقال تصاویر به روی بوم کاملا مکانیکی و اغلب با استفاده از پروژکتور بود، اما از آنجا که عکسها عموما کوچک و سیاه و سفید بودند، وقتی در اندازه بزرگ نقاشی میشدند، به نظر مرموز و عجیب میرسیدند. در واقع او عکسی واقعی را به تصویر خیالانگیز و عکسهای بدون مفهوم را به نقاشیهای مفهومی تبدیل کرد.

ریشتر در توضیح این آثار خود گفته بود که «من از عکاسهایی که همه به طور روزمره با آن روبرو هستیم شگفتزده شدم، چون حالا دیگر آنها را به عنوان تابلوی نقاشی مینگریستم؛ فارغ از هر معیاری که پیش از این با اثر هنری مرتبط میدانستم، این عکس ها نسبت داشتند و نه ترکیب ولی من را از چارچوبهای رایج رها کردند. برای همین هم می خواستم آنها را نقاشی کنم.»
بعد از گذشت یک دهه از آن دوران، ریشتر بار دیگر بر روی نقاشی از روی عکسها تمرکز کرد، ولی با این تفاوت که این بار به جای عکسهای معمولی، به نقاشی از تصاویر خبری با موضوعات سیاسی جنجالبرانگیز پرداخت. این مجموعه شامل ۱۵ نقاشی با عنوان ۱۸ اکتبر ۱۹۷۷ بود که به وقایع نگاری روزی سیاه در تاریخ آلمان اشاره داشت. داستان این بود که در این روز جسد سه تن از اعضای گروه چپ فراکسیون ارتش سرخ در سلول زندان یافت شد و به گفته پلیس دو تن از آنها توسط شلیک گلوله و یک نفر با حلق آویز، خودکشی کرده بودند. این خودکشیها از دید هواداران این گروه مشکوک به نظر میرسید.
ریشتر نیز تصمیم گرفت که از تصاویر خبری این رویداد، نقاشی بکشد تا فرصتی برای بازنگری یکی از برگهای تاریخ کشور آلمان را فراهم کرده باشد.

عکس-نقاشی واژهای است که در مورد بخشی از آثار نقاشی ریشتر که بر مبنای عکس کار شدهاند، در وبسایت شخصی وی استفاده میشود. این گروه از آثار که برگرفته از عکسهایی با موضوعات متنوع هستند، مخاطب را با دو رسانهی نقاشی و عکس به طور همزمان مواجه میسازند.
“بتی” نام یکی از مشهورترین عکس–نقاشیهای رنگین ریشتر است که در سال ۱۹۸۸میلادی خلق شده است. بتی دختر 11 ساله گرهارد ریشتر است با لباسی خوش آب و رنگ که نشان از نشاط یک دختر نوجوان دارد. اما او به پشت سرش چرخیده و گویی به گذشته تاریکش نگاه می کند. احتمالا به گذشته نه چندان دور آلمان. به همه نسل کشی ها و جنگ هایی که او در آن نقشی نداشته است اما گذشته و خانواده ی او را تشکیل می دهند. همین گذشته تاریک او باعث شده خلاف همه دخترهای دیگر در تمام پرتره های سراسر دنیا به جای نگاه به رو به رو به پشت سرش نگاه کند.

در اوایل دهه 80 ریشتر چندین نقاشی از روی عکس شمع کار کرد تا بار دیگر خودش را به چالش بکشد. شمع ها اغلب تکی یا دوتایی و همیشه با پس زمینه اتاق خالی هستند و با تاکید بر نور زرد شعله, جلوه ای شاعرانه را ارائه می کنند. او در این آثار به همان اندازه که به حفظ کیفیت عکاسانه مقید است; به جنبه رومانتیک شمع و نور درخشان آن نیز توجه دارد.
تصاویر, یادآور شمع ها در نقاشی های مذهبی عصر باروک هستند و حاوی وقار و منزلت شمایل های دینی این دوران; اما برای ریشتر شمع ها فراتر از آیکون های مذهبی, نمادهای تمدن غرب هستند که احساسات فرد را در برابر باورهای جمع قرار داده اند.

از اواخر دهه 60 ریشتر منظره های بزرگ و غم انگیزی خلق کرد که به تاریخ و ملی گرایی آلمان کنایه داشتند و معمولا به نام مکان جغرافیایی خود عنوان گذاری می شدند. حاصل این تلاش نقاشی های تیره و تاریکی است که از روی عکس های معمولی از مناظر کوهستانی, سواحل دریاها یا بر فراز شهرهای این کشور کار شده اند. عناصر غالب در این منظره ها خط افق, آسمان و کوهها هستند.

ریشتر را نمیتوان به هیچ مکتب یا جریان هنری خاصی چسباند، هرچند بسیاری از نزدیکی کارهای او با “پاپ آرت” یا مینیمالیسم، سخن گفتهاند. خود او در دوره آغازین کار خود (۱۹۶۶) به روشنی گفته بود که از خط مشی هنری خاصی پیروی نمیکند: «من هیچ هدف خاصی ندارم، سیستم و مسیر هنری نمیشناسم. هیچ برنامه، سبک و مقصدی ندارم… دوست دارم در پهنهای نامحدود و بیکران کار کنم، زیرا از قطعیت، تداوم و تکرار گریزان هستم.»
بر همین مبنا ریشتر یک مجموعه نقاشی جدول رنگ کار کرد که در عین سامان ظاهری, کاملا بی قاعده و تصادفی بودند. این آثار مرکب از شبکه منظمی از مربع ها و مستطیل های یکسان و رنگارنگی هستند که با پس زمینه سفید در کنار هم چیده شده تا جدول رنگ را تداعی کنند.

گرهارد ریشتر از هنرمندان معاصر آلمان و یکی اثرگذارترین این کشور به شمار میرود که توانسته رکورد حراجیها را جابجا کند. او را میتوان به عنوان یکی از نقاشان گران و زنده نام برد. اغلب آثار ارزشمند او در سبک انتزاعی کار شدهاند که میتوان آنها را در موزهها و مراکز معتبر هنری مشاهده کرد.
تصویر انتزاعی ۴ـ۸۰۹ یکی از آثار ریشتر به شمار میرود که تحت عنوان «تصویر انتزاعی» شناخته میشود که در سال ۱۹۹۴ خلق شده است. این اثر در سال ۲۰۱۲ با قیمت ۳۴۰۲ میلیون دلار در رتبه ششم فهرست گرانترین آثار هنرمندان زنده قرار دارد.

یک پله بالاتر اثری با نام «میدان کلیسا، میلان» قرار دارد که در سال ۱۹۶۸، با تکنیک نقاشی ـ عکاسی خلق شده و اندازه آن نیز ۳ متر در ۳ متر میباشد. این اثر در حراج ساتبیز سال ۲۰۱۳ به قیمت ۳۷.۱ میلیون دلار به حراج گذاشته شد.

گرانترین اثر گرهارد ریشتر در سال ۱۹۸۶ با عنوان «تصویر انتزاعی ۵۹۹» نقاشی شده که از مجموعه آثار تصویر انتزاعی به حساب میآید. این اثر رتبه چهارم گرانترین اثر هنرمندان زنده جهان را دارد و ارزش آن نیز ۴۴.۵ میلیون دلار میباشد. این اثر در سال ۲۰۱۵ فروخته شده است.

حراج تابلوهای گرهارد ریشتر برای بیخانمانهای آلمان
ریشتر ۱۸تابلو معروف خود را برای فروش در اختیار اتحادیههای رفاه آلمان قرار داد. این هنرمند پیش از این هم در دو سال پیش ۶ تابلو خود را برای ساخت خانههای موقت پناهجویان اختصاص داده بود.
اتحادیههای رفاه در ایالت “نوردراین وستفالن” آلمان برای کمک به بیخانمانها از کمکهای مردمی سود میجویند. ابتکار جدید این اتحادیه ساختن سرپناهی برای بیخانمانها با فروش آثار اهدایی نقاش نامی آلمان است. اتحادیه رفاه امیدوار است که با میلیونها یورویی که از فروش آثار ریشتر به دست میآورد پروژه خانهسازی برای بیخانمانها را هر چه زودتر آغاز کند.
در فوریه سال ۲۰۱۷ به مناسبت ۸۵مین سالگرد تولد گرهارد ریشتر نمایشگاه بزرگی از آثار او در موزه لودویگ شهر کلن برگزار شد. پیش از آن یکی از تابلوهای ریشتر در حراجی در لندن به قیمت ۴۶ میلیون دلار به فروش رسیده بود.

منابع
کتاب امواج پست مدرن علیرضا سمیع آذر
سایت https://honargardi.com
2 دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ
گرهارد ریشتر (Gerhard Richter) متولد سال ۱۹۳۲ در درسدن آلمان و از شناختهشدهترین هنرمندان معاصر دنیا است. هنرمندی که بیش از نیم قرن تجربه خلق اثر هنری در انواع و اقسام سبکهای هنری را دارد، اما بیش از همه در نقاشی آبستره و انتزاعی شناخته شده است.
او نگاه متفاوتی به هنر دارد و میگوید: «برای نقاشی کردن باید به آن عمیقاً اعتقاد داشت. دغدغه و شور نقاشی، ما را به این باور سوق میدهد که جهان را میتوان با آن متحول ساخت. اگر چنین نباشد هیچ انگیزهای برای کار باقی نخواهد ماند و بهتر است آن را رها کنیم. چون نقاشی اساسا حماقت است.»
ریشتر در دوران جوانی به نقاشی بیلبوردهای سیاسی و تابلوهای تبلیغاتی برای جمهوری دموکراتیک آلمان مشغول بود و در عین حال منظره هم نقاشی میکرد. بعد از مدتی تحت تاثیر هنر آوانگاردِ بعد از جنگ قرار گرفت و آثار هنرمندانی همچون “جکسون پولاک” تاثیرات عمیقی بر او و خطمشی هنریاش به جا گذاشت.
ریشتر درسال های پس از جنک به همراه همتا و هم وطن خود “زیگمار پولکه” به غرب آلمان عزیمت کرد و در آکادمی هنر دوسلدورف در پی هویتی متفاوت و – به طور مشخص غیر آمریکایی – جستجوی هنری خویش را پی گرفت و دراین راه تا حدی از چهره ی شاخص هنر پیشتاز آلمان “جوزف بویز” تاثیر پذیرفت و در شکل تازه ای از تصویرگری نقاشانه، نوعی رئالیسم خاص در کارهایش پدید آورد که بعدها از آن به عنوان ” هنر پاپ- آلمانی ” یاد شد.
از مجموعههای قابل تامل او میتوان به نقاشیهای این هنرمند از روی عکسها اشاره کرد. در واقع به همان نسبت که ریشتر شیفته نقاشی است، به کارایی عکاسی و نیروی عکس نیز باور دارد. او این رویکرد را داشت که نقاشی برای به تصویر درآوردن جهان، هرگز همچون آیینهای در برابر واقعیت نخواهد بود و به همین سبب هم بود که تصمیم گرفت عکس را به عنوان واقعیت با نقاشی به عنوان تخیل ترکیب کند.
او از ابتدای دهه شصت، عکسهای پراکنده از منابع مختلف همانند روزنامهها، تبلیغات و آلبومهای خانوادگی خود را در ابعاد کوچک و بزرگ نقاشی کرد. گفته میشود که روش انتقال تصاویر به روی بوم کاملا مکانیکی و اغلب با استفاده از پروژکتور بود، اما از آنجا که عکسها عموما کوچک و سیاه و سفید بودند، وقتی در اندازه بزرگ نقاشی میشدند، به نظر مرموز و عجیب میرسیدند. در واقع او عکسی واقعی را به تصویر خیالانگیز و عکسهای بدون مفهوم را به نقاشیهای مفهومی تبدیل کرد.

ریشتر در توضیح این آثار خود گفته بود که «من از عکاسهایی که همه به طور روزمره با آن روبرو هستیم شگفتزده شدم، چون حالا دیگر آنها را به عنوان تابلوی نقاشی مینگریستم؛ فارغ از هر معیاری که پیش از این با اثر هنری مرتبط میدانستم، این عکس ها نسبت داشتند و نه ترکیب ولی من را از چارچوبهای رایج رها کردند. برای همین هم می خواستم آنها را نقاشی کنم.»
بعد از گذشت یک دهه از آن دوران، ریشتر بار دیگر بر روی نقاشی از روی عکسها تمرکز کرد، ولی با این تفاوت که این بار به جای عکسهای معمولی، به نقاشی از تصاویر خبری با موضوعات سیاسی جنجالبرانگیز پرداخت. این مجموعه شامل ۱۵ نقاشی با عنوان ۱۸ اکتبر ۱۹۷۷ بود که به وقایع نگاری روزی سیاه در تاریخ آلمان اشاره داشت. داستان این بود که در این روز جسد سه تن از اعضای گروه چپ فراکسیون ارتش سرخ در سلول زندان یافت شد و به گفته پلیس دو تن از آنها توسط شلیک گلوله و یک نفر با حلق آویز، خودکشی کرده بودند. این خودکشیها از دید هواداران این گروه مشکوک به نظر میرسید.
ریشتر نیز تصمیم گرفت که از تصاویر خبری این رویداد، نقاشی بکشد تا فرصتی برای بازنگری یکی از برگهای تاریخ کشور آلمان را فراهم کرده باشد.

عکس-نقاشی واژهای است که در مورد بخشی از آثار نقاشی ریشتر که بر مبنای عکس کار شدهاند، در وبسایت شخصی وی استفاده میشود. این گروه از آثار که برگرفته از عکسهایی با موضوعات متنوع هستند، مخاطب را با دو رسانهی نقاشی و عکس به طور همزمان مواجه میسازند.
“بتی” نام یکی از مشهورترین عکس–نقاشیهای رنگین ریشتر است که در سال ۱۹۸۸میلادی خلق شده است. بتی دختر 11 ساله گرهارد ریشتر است با لباسی خوش آب و رنگ که نشان از نشاط یک دختر نوجوان دارد. اما او به پشت سرش چرخیده و گویی به گذشته تاریکش نگاه می کند. احتمالا به گذشته نه چندان دور آلمان. به همه نسل کشی ها و جنگ هایی که او در آن نقشی نداشته است اما گذشته و خانواده ی او را تشکیل می دهند. همین گذشته تاریک او باعث شده خلاف همه دخترهای دیگر در تمام پرتره های سراسر دنیا به جای نگاه به رو به رو به پشت سرش نگاه کند.

در اوایل دهه 80 ریشتر چندین نقاشی از روی عکس شمع کار کرد تا بار دیگر خودش را به چالش بکشد. شمع ها اغلب تکی یا دوتایی و همیشه با پس زمینه اتاق خالی هستند و با تاکید بر نور زرد شعله, جلوه ای شاعرانه را ارائه می کنند. او در این آثار به همان اندازه که به حفظ کیفیت عکاسانه مقید است; به جنبه رومانتیک شمع و نور درخشان آن نیز توجه دارد.
تصاویر, یادآور شمع ها در نقاشی های مذهبی عصر باروک هستند و حاوی وقار و منزلت شمایل های دینی این دوران; اما برای ریشتر شمع ها فراتر از آیکون های مذهبی, نمادهای تمدن غرب هستند که احساسات فرد را در برابر باورهای جمع قرار داده اند.

از اواخر دهه 60 ریشتر منظره های بزرگ و غم انگیزی خلق کرد که به تاریخ و ملی گرایی آلمان کنایه داشتند و معمولا به نام مکان جغرافیایی خود عنوان گذاری می شدند. حاصل این تلاش نقاشی های تیره و تاریکی است که از روی عکس های معمولی از مناظر کوهستانی, سواحل دریاها یا بر فراز شهرهای این کشور کار شده اند. عناصر غالب در این منظره ها خط افق, آسمان و کوهها هستند.

ریشتر را نمیتوان به هیچ مکتب یا جریان هنری خاصی چسباند، هرچند بسیاری از نزدیکی کارهای او با “پاپ آرت” یا مینیمالیسم، سخن گفتهاند. خود او در دوره آغازین کار خود (۱۹۶۶) به روشنی گفته بود که از خط مشی هنری خاصی پیروی نمیکند: «من هیچ هدف خاصی ندارم، سیستم و مسیر هنری نمیشناسم. هیچ برنامه، سبک و مقصدی ندارم… دوست دارم در پهنهای نامحدود و بیکران کار کنم، زیرا از قطعیت، تداوم و تکرار گریزان هستم.»
بر همین مبنا ریشتر یک مجموعه نقاشی جدول رنگ کار کرد که در عین سامان ظاهری, کاملا بی قاعده و تصادفی بودند. این آثار مرکب از شبکه منظمی از مربع ها و مستطیل های یکسان و رنگارنگی هستند که با پس زمینه سفید در کنار هم چیده شده تا جدول رنگ را تداعی کنند.

گرهارد ریشتر از هنرمندان معاصر آلمان و یکی اثرگذارترین این کشور به شمار میرود که توانسته رکورد حراجیها را جابجا کند. او را میتوان به عنوان یکی از نقاشان گران و زنده نام برد. اغلب آثار ارزشمند او در سبک انتزاعی کار شدهاند که میتوان آنها را در موزهها و مراکز معتبر هنری مشاهده کرد.
تصویر انتزاعی ۴ـ۸۰۹ یکی از آثار ریشتر به شمار میرود که تحت عنوان «تصویر انتزاعی» شناخته میشود که در سال ۱۹۹۴ خلق شده است. این اثر در سال ۲۰۱۲ با قیمت ۳۴۰۲ میلیون دلار در رتبه ششم فهرست گرانترین آثار هنرمندان زنده قرار دارد.

یک پله بالاتر اثری با نام «میدان کلیسا، میلان» قرار دارد که در سال ۱۹۶۸، با تکنیک نقاشی ـ عکاسی خلق شده و اندازه آن نیز ۳ متر در ۳ متر میباشد. این اثر در حراج ساتبیز سال ۲۰۱۳ به قیمت ۳۷.۱ میلیون دلار به حراج گذاشته شد.

گرانترین اثر گرهارد ریشتر در سال ۱۹۸۶ با عنوان «تصویر انتزاعی ۵۹۹» نقاشی شده که از مجموعه آثار تصویر انتزاعی به حساب میآید. این اثر رتبه چهارم گرانترین اثر هنرمندان زنده جهان را دارد و ارزش آن نیز ۴۴.۵ میلیون دلار میباشد. این اثر در سال ۲۰۱۵ فروخته شده است.

حراج تابلوهای گرهارد ریشتر برای بیخانمانهای آلمان
ریشتر ۱۸تابلو معروف خود را برای فروش در اختیار اتحادیههای رفاه آلمان قرار داد. این هنرمند پیش از این هم در دو سال پیش ۶ تابلو خود را برای ساخت خانههای موقت پناهجویان اختصاص داده بود.
اتحادیههای رفاه در ایالت “نوردراین وستفالن” آلمان برای کمک به بیخانمانها از کمکهای مردمی سود میجویند. ابتکار جدید این اتحادیه ساختن سرپناهی برای بیخانمانها با فروش آثار اهدایی نقاش نامی آلمان است. اتحادیه رفاه امیدوار است که با میلیونها یورویی که از فروش آثار ریشتر به دست میآورد پروژه خانهسازی برای بیخانمانها را هر چه زودتر آغاز کند.
در فوریه سال ۲۰۱۷ به مناسبت ۸۵مین سالگرد تولد گرهارد ریشتر نمایشگاه بزرگی از آثار او در موزه لودویگ شهر کلن برگزار شد. پیش از آن یکی از تابلوهای ریشتر در حراجی در لندن به قیمت ۴۶ میلیون دلار به فروش رسیده بود.

منابع
کتاب امواج پست مدرن علیرضا سمیع آذر
سایت https://honargardi.com
بسیار عالی ممنون
ممنون از انرژی خوبتون